Esansiyel Yağların Elde Edilme Yöntemleri

Esansiyel yağlar Roma, Yunan ve özellikle Mısır medeniyetlerinde yaygın olarak kullanılmıştır. Son yıllarda alternatif tıbbın bir dalı olarak görülen aromaterapiye karşı duyulan ilgi, bu yağların kullanımını da artırmıştır. “Esansiyel yağ” terimi ilk kez 16. yüzyılda, bir ilacın etkili bileşenini “Quinta esansı” olarak nitelendiren Paracelsus von Hohenheim tarafından kullanılmıştır. Terim ilk kez 16. yüzyılda kullanılsa da uçucu yağ elde etmek için 1300’lü yılların başında İspanya ve Fransa’da destilasyon metodu geliştirilmiştir. Farmakoloji gibi farklı dalların ihtiyacına cevap verebilmek amacıyla 1550’li yıllara gelindiğinde yeni teknikler uygulanmaya başlanmıştır. Günümüzde klasik destilasyon yöntemlerinin yanı sıra ileri teknolojiyi kullanan modern yöntemler de uygulanmaktadır. Esansiyel yağ eldesinde kullanılan yöntemler:

Esansiyel yağ eldesinde kullanılan yöntemler

1. Damıtma (distilasyon) yöntemi: Bileşenleri kaynama noktaları arasındaki farklardan yararlanarak ayırma işlemidir.	a) Su ile damıtma (Hydro distillation)
b) Su buharında damıtma (Steam distillation)
c) Vakum altında damıtma (Vacuum distillation)
2. Ekstraksiyon yöntemi: Uçucu yağın bir çözücü içerisinde çözündürülerek alınması işlemidir.	a) Çözücü ekstraksiyonu (Solvent extraction)
b) Süperkritik sıvı ekstraksiyonu (Supercritical fluid extraction)
c) Mikrodalga yardımıyla ekstraksiyon (Microwave-assisted extraction)
d) Sıkıştırılmış çözücü ekstraksiyonu (Pressurised solvent extraction)
e) Katı faz mikro ekstraksiyon (Solid phase microextraction)
f) Çok yönlü ekstraksiyon (Simultaneous distillation extraction)
3. Presleme yöntemi (mekanik ekstraksiyon): Ürünün bez torba içerisinde hidrolik pres altında sıkılmasıyla uçucu yağlarının alınması işlemidir.

Bu yöntemler arasında distilasyon yöntemi, uçucu bileşiklerin elde edilmesinde kullanılan en yaygın yöntemdir. Mikrodalga ekstraksiyonu ve katı faz mikro ekstraksiyonu gibi yöntemler nitelik olarak tatmin edici sonuçlar verse de, ekonomik olarak daha fazla yük getirmektedir. Her yöntemin kendi içinde artı ve eksileri bulunmaktadır. Kullanıcının amaç ve imkanları doğrultusunda yöntem seçimine gitmesi gerekmektedir.

Kaynaklar:

Kılıç A. Uçucu yağ elde etme yöntemleri. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 2008, s. 10(13): 37-45.
Bassole IH , Juliani HR. Essential oils in combination and their antimicrobial properties. Molecules, 2012, s. 17(4): 3989-4006.
Bayaz M. Esansiyel Yağlar: Antimikrobiyal, antioksidan ve antimutajenik aktiviteleri. Akademik Gıda, 2014, s. 12(3): 45-53